Zgaga, ból i inne dolegliwości w ciąży

Autorka rozdziału: mgr Ewa Kamińska
Specjalista pielęgniarstwa położniczego i neonatologicznego

Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety. W jej organizmie zachodzi wiele zmian będących odpowiedzią na potrzeby rozwijającego się płodu. Zmiany te mogą wpływać na samopoczucie kobiety i wywołać niegroźne, ale uciążliwe dolegliwości. Jak możemy sobie z nimi poradzić

Nudności

To bardzo częsta dolegliwość szczególnie we wczesnym stadium ciąży.

Spróbuj łagodzić nudności i przeciwdziałać ich występowaniu:

• przy nudnościach porannych zjedz sucharek lub kromkę suchego chleba przed wstaniem z łóżka;
• spróbuj naparów ziołowych, które są dostępne w aptece. Lekarz lub farmaceuta pomoże wybrać odpowiednią herbatkę. Najczęściej stosowane są napary z mięty, imbiru, lawendy i melisy;
• ssij plasterek imbiru, cukierek miętowy lub cytrynowy;
• komponując swój dzienny jadłospis, przestrzegaj odpowiednich zaleceń dietetycznych
• spożywaj produkty bogate w witaminy z grupy B (głównie B6), t.j.: zarodniki pszenne, otręby, drożdże, pyłek pszczeli, jogurt, kapustę świeżą i kiszoną. Nudności często spowodowane są niedoborem tych witamin;
• zjadaj w ciągu dnia 5-6 lekkostrawnych posiłków;
• unikaj tłustych i ciężkostrawnych potraw;
• nie przejadaj się, jedz częściej, ale w mniejszych ilościach;
• między posiłkami pij napoje niegazowane (ok 2000 ml/dobę), wodę mineralną, napary z ziół;
• unikaj intensywnych zapachów;
• nie noś obcisłych ubrań.

Zaparcia 

Powoduje je progesteron działający na mięśniówkę jelit, ucisk ciężarnej macicy na jelita i zwolniona perystaltyka przewodu pokarmowego.

Jeżeli dokuczają ci zaparcia:

• dobrą metodą na regularne wypróżnienie jest wypicie na czczo przegotowanej wody z miodem, kompotu ze śliwek suszonych oraz zjedzenie fig;
• Twoja dieta powinna być bogata w błonnik. Spożywaj ciemne pieczywo, kasze, płatki zbożowe, dużo świeżych owoców, warzyw, jogurty, kefir i maślankę;
• jako przekąskę spożywaj suszone owoce: śliwki, figi i morele;
• lekko przeczyszczające działanie ma jedna łyżka siemienia lnianego zalanego wieczorem gorącą wodą i wypita rano na czczo (popita jeszcze szklanką wody);
• dobry wpływ mają lekkie ćwiczenia, ponieważ wspomagają perystaltykę jelit (oczywiście jeżeli nie ma przeciwwskazań medycznych do ćwiczeń).

Pamiętaj, że przewlekłe zaparcia mogą być przyczyną żylaków odbytu (hemoroidów), które także są częstą przypadłością w czasie ciąży. Jeżeli będziesz dbała o regularne wypróżnienie, zminimalizujesz ryzyko ich powstania.

Jeżeli jednak powstaną u Ciebie hemoroidy, nie śpij na wznak, ponieważ zwiększasz wtedy ucisk na żylaki i dolegliwości mogą się zwiększyć. Przy hemoroidach ulgę przyniesie Ci:

• tampon z lodowatego naparu z oczaru wirginijskiego,
• okłady z odwaru z nasion kasztanowca zwyczajnego,
• nasiadówki, przymoczki z odwaru z kory dębu.

Jeżeli mimo okładów i nasiadówek hemoroidom towarzyszy ból, świąd i (lub) krwawienie należy na wizycie poinformować o tym lekarza prowadzącego, który zleci łagodne środki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz przeciwświądowe.

Żylaki kończyn dolnych 

Ciążą to czas, w którym jesteś szczególnie narażona na rozwój żylaków kończyn dolnych. Ciężarna macica uciska na naczynia przebiegające przez miednicę, utrudniając odpływ krwi żylnej z kończyn dolnych. Żylaki często ujawniają się już w pierwszym trymestrze ciąży. Bardziej narażone są na nie kobiety, które:

• są obciążone genetycznie (jeżeli mama lub babcia ma żylaki, u takiej kobiety jest większe prawdopodobieństwo ich powstania),
• mają dużą nadwagę,
• są w kolejnej ciąży,
• pracują w jednej pozycji, stojącej lub siedzącej,
• prowadzą mało aktywny tryb życia (brak ruchu oraz sportu),
• nieodpowiednia pozycja w czasie siedzenia - zakładanie nogi na nogę dodatkowo powoduje ucisk na naczynia pod kolanami.

Aby zapobiec powstaniu żylaków:

• dbaj o odpowiednią postawę,
• nie przebywaj długo w jednej pozycji, stojącej lub siedzącej,
• w ciągu dnia kilkakrotnie wykonuj proste ćwiczenia pobudzające krążenie krwi w nogach,
• odpoczywając pamiętaj, aby twoje nogi uniesione były nieco powyżej miednicy.

Jeżeli masz już żylaki, twoja dieta powinna być bogata w wit. C oraz E. Spożywaj dużo cebuli, czosnku, pora i szczypiorku, ponieważ uelastyczniają one naczynia krwionośne.

Ulgę przyniesie Ci zimny okład żelowy lub kąpiel z dodatkiem olejku cyprysowego, który poprawia krążenie.

Jeżeli żylaki kończyn dolnych sprawiają Ci ból, poinformuj o tym lekarza prowadzącego.

Bóle kręgosłupa

Na tę przypadłość skarży się aż 75 % kobiet w ciąży.

Powiększający się brzuch i piersi powodują przesuwanie się środka ciężkości ciała ku przodowi. Aby ciężarna zachowała równowagę, musi odchylać ciało ku tyłowi, co powoduje nadmierne obciążenie kręgosłupa i mięśni.

Chcąc uniknąć dolegliwości pleców i kręgosłupa w czasie ciąży, należy:

• kontrolować wagę (jeden dodatkowy kilogram zwiększa nacisk na kręgosłup o 8 kg);
• unikać długotrwałego przebywania w jednej pozycji (np. długotrwałego stania). Jeżeli masz siedzącą pracę, rób sobie przerwy, po godzinie siedzenia przespaceruj się. Zadbaj o odpowiednie krzesło podpierające dolną część pleców. Pod nogi podłóż sobie podnóżek, co zapobiega także powstawania żylaków;
• dbać o prostą sylwetkę. Podczas stania lub siedzenia nie garb się;
• nie dźwigać i nie podnosić nic ciężkiego na wyprostowanych nogach. Jeżeli musisz coś podnieść, najpierw kucnij, uginając nogi w kolanach;
• spać na twardym materacu, częściej na lewym boku;
• nie wstawać gwałtownie. Najpierw spuść nogi z łóżka, następnie usiądź;
• rajstopy i skarpetki zakładać na siedząco;
• nosić wygodne obuwie. Obcas powinien mieć maksymalnie 5 cm. Na czas ciąży zapomnij o szpilkach;
• uważać, aby gwałtownie nie przewracać się z boku na bok, gdyż można nabawić się kontuzji kręgosłupa.

Jeżeli boli Cię dolna część kręgosłupa, weź ciepłą kąpiel.

Ulgę może przynieść także poduszka elektryczna lub masaż wykonany przez partnera.

Bóle głowy

W ciąży mogą pojawić się samoistnie częściej niż zazwyczaj. Mogą być wynikiem zmian hormonalnych jakim teraz podlega organizm, a także: zmęczenia, głodu, zaparć, niedokrwistości, nadmiernych emocji oraz wielu innych przyczyn. Jeżeli znasz przyczynę bólu, łatwiej będzie Ci go wyeliminować. Pamiętaj, że w ciąży nie powinnaś brać żadnych leków bez konsultacji z lekarzem. Jednak zanim sięgniesz po środki farmakologiczne, wypróbuj inne metody:

• pójdź na spacer, zaczerpnij świeżego powietrza;
• połóż się i odpocznij w zaciemnionym i przewietrzonym pokoju. Ułóż stopy wyżej niż reszta ciała, ponieważ w takiej pozycji poprawia Ci się krążenie krwi;
• unikaj pomieszczeń ciasnych, dusznych, hałaśliwych i zadymionych;
• posłuchaj muzyki relaksacyjnej - jeżeli przynosi Ci to ulgę;
• naprzemiennie ciepłe i zimne okłady (przez 10 minut) lub zimny okład na kark (przez 20 minut);
• spróbuj naparów ziołowych o działaniu uspokajającym, relaksującym lub rozkurczowym, które są dostępne w aptece. Lekarz lub farmaceuta pomoże wybrać odpowiednią herbatkę. Najczęściej stosowane są napary z melisy, lawendy, nagietka, werbeny, mięty pieprzowej, majeranku;
• nacieranie skroni skórką z cytryny lub olejkiem lawendowym, majerankowym lub rozmarynowym

Głód także może powodować bóle głowy, tak więc jeżeli jesteś głodna, zjedz lekkostrawny posiłek.

Jeśli żaden z domowych sposobów nie przynosi Ci ulgi, koniecznie skontaktuj się z lekarzem.

Skurcze łydek

Najczęściej pojawiają się w nocy. Główne przyczyny skurczy to: ucisk powiększonej macicy na nerwy miednicy wywołujący zastoje krwi w nogach, zbyt niskie stężenie wapnia oraz nadmiar fosforu w organizmie, niewłaściwa dieta i waga w czasie ciąży. Aby zapobiec skurczom łydek, stosuj dietę bogatą w:

• witaminy z grupy B, spożywaj więcej mleka i jego przetworów,
• w magnez i potas (t.j.: pieczywo razowe, jabłka, pomidory, kasza gryczana, płatki owsiane, czekolada).

Ulgę przyniesie Ci:

• picie zielonej herbaty,
• jedzenie przed każdym posiłkiem łyżeczki miodu (który jest bogaty w mikro- i makroelementy oraz witaminy),
• odpoczynek w pozycji na boku lub półleżącej,
• ćwiczenie - stawianie naprzemiennie stopy: pięta-palce,
• rozmasowanie skurczu łydki.

Zgaga 

Jest to dolegliwość związana z rozluźniającym działaniem progesteronu, uciskiem powiększającej się macicy na żołądek i narządy jamy brzusznej, a także zwiększeniem kwasoty i ilości pepsyny w żołądku. Zazwyczaj daje o sobie znać na początku ciąży i w trzecim trymestrze. Objawia się jako uczucie pieczenia i palenia w dolnej części klatki piersiowej oraz okolicy mostka. Aby uniknąć zgagi, przestrzegaj zaleceń dietetycznych:

• pamiętaj, aby posiłki spożywać regularnie, często, ale w niewielkich ilościach,
• dłużej i dokładnie przeżuwaj jedzenie,
• unikaj produktów kwaśnych, wzdymających, pikantnych oraz gorących,
• Twoja dieta powinna być lekkostrawna,
• wyeliminuj produkty, które zwiększają wytwarzanie soków żołądkowych, t.j.: kawę, kakao, czekoladę oraz miętę,
• ostatni posiłek jedz ok. 3-4 godz. przed snem, aby pokarm nie zalegał w żołądku,
• zadbaj o odpowiednie ubranie, aby nie uciskało brzucha,
• unikaj nagłego schylania się.

Literatura: „Szkoła Rodzenia” Dorota Ćwiek, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 „Położnictwo i ginekologia w zarysie” Redaktor naczelny tłumaczenia Bogdan Chazan, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006