Świąd skóry w AZS - przyczyny i sposoby na swędzenie skóry

W przebiegu atopowego zapalenia skóry, intensywne uczucie swędzenia jest cechą charakterystyczną i kluczową. Swędzenie to nieprzyjemne uczucie, które powoduje chęć drapania się. Wpływa ono w znacznym stopniu na jakość życia, nie tylko osoby dotkniętej tą chorobą, ale także bliskich.^1-4

Objawy uczucia swędzenia skóry: nieprzerwany cykl „uczucie swędzenia– drapanie”

Czynniki drażniące – m.in. alergeny i patogeny, nasilają swędzenie skóry. Intensywne uczucie swędzenia prowadzi do wzmożonego drapania zmian zapalnych skóry, co w konsekwencji przyczynia się do osłabiania bariery skórnej. Zaburzenie funkcji bariery skórnej sprzyja ponownej penetracji przez alergeny i patogeny, co z kolei ponownie nasila swędzenie nieodłącznie powiązane z drapaniem…² Stan ten może być tak intensywny i uciążliwy, że pacjenci drapią się do krwi, w następstwie czego powstają blizny.⁴ Nieustające uczucie swędzenia może prowadzić do zaburzeń snu u chorych z atopowym zapaleniem skóry i ich bliskich.⁵

Przewlekłe uczucie swędzenia wiąże się ze zwiększonym odczuwaniem stresu, niepokoju, a nawet może prowadzić do wycofania z życia społecznego, depresji i myśli samobójczych, w związku z czym w znacznym stopniu wpływa na pogorszenie jakości życia.^3,4

Leczenie uczucia swędzenia skóry: sposoby na przerwanie cyklu i złagodzenie uczucia swędzenia

Swędzenie może być wywołane przez czynniki chemiczne, fizyczne i termiczne.¹ Pacjenci z atopowym zapaleniem skóry (AZS) odczuwają swędzenie jako objaw nieznośny.¹ Uczuciu swędzenia należy szybko przeciwdziałać. Oczywistym jest unikanie czynników zaostrzających ten objaw (przyczyniających się do występowania intensywnego swędzenia), leczenie stanu zapalnego i stosowanie preparatów nawilżająco-natłuszczających dla zachowania zdrowej skóry.² Lekarz może zalecić również stosowanie leków przeciwhistaminowych (pierwszej i drugiej generacji) razem z preparatami o działaniu przeciwzapalnym. W neutralizacji swędzenia ważne jest uwzględnienie również czynników emocjonalnych i psychicznych.¹

W terapii AZS kluczowym jest częste stosowanie preparatów nawilżających o działaniu przeciwświądowym. 

Powinny być aplikowane od 1 do 3 razy dziennie, zgodnie ze wskazówkami lekarza, natychmiast (czyli zaledwie w ciągu kilku minut) po kąpieli, aby zapewnić możliwie optymalne nawodnienie warstwy rogowej skóry. Wybór preparatu należy dostosować do indywidualnych preferencji. Ważne, aby nie zawierał w swoim składzie substancji zapachowych, perfum.⁴

Ceramidy w łagodzeniu uczucia swędzenia

Ceramidy stanowią główny składnik lipidów otaczających keratynocyty w warstwie rogowej, które zapobiegają utracie wody. Ich obniżona zawartość u osób z AZS predysponuje do osłabienia funkcji bariery skórnej.^4,7 

Preparaty nawilżające z ceramidami aplikowane 2 razy dziennie mogą złagodzić intensywność i stopień zaostrzenia uczucia swędzenia w przebiegu atopowego zapalenia skóry oraz mogą poprawiać jakość życia.⁷

Bepanthen^® Sensiderm krem (wyrób medyczny) to źródło lipidów lameralnych (np. ceramidów), które zostają wbudowane w barierę lipidową warstwy rogowej, odbudowując ją, dzięki czemu łagodzą świąd już w 30 minut. ⁸

Uszkodzenie bariery jest przyczyną swędzenia, dlatego jej regeneracja, jak i długotrwałe nawilżenie mają istotne znaczenie w przeciwdziałaniu uczuciu swędzenia. 

BIBLIOGRAFIA

^1. Olek-Hrab K i wsp. Pruritus in selected dermatoses. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2016; 20(17): 3628-41.

^2. Gelmetti C i wsp. Expert Panel on Best Practices in Atopic Dermatitis Management: Outcome and Recommendations. Dermatology News 2015; 10(9): 1-3

^3. Sanders KM, Akiyama T. The vicious cycle of itch and anxiety. Neurosci Biobehav Rev 2018; 87: 17-26.

^4. Elmariah SB. Adjunctive Management of Itch in Atopic Dermatitis. Dermatol Clin 2017; 35: 373-394.

^5. Krafchik BR. Eczematous Disorders. In: Eichenfield LF i wsp. (ed.), Textbook of Neonatal Dermatology. W. B. Saunders Company 2001.

^6. Pelc J i wsp. Structure and function of the epidermal barrier in patients with atopic dermatitis – treatment options. Part one. Adv Dermatol Allergol 2018; XXXV (1): 1-5.

^7. Lynde CW, Andriessen A. A Cohort Study on a Ceramide-Containing Cleanser and Moisturizer Used for Atopic Dermatitis. Cutis 2014; 93(4): 207-13

^8. 8. Stettler et al; J Dermatol Treat; 2016 April 11 (7)