Mleko matki - jak odciągać, przechowywać i podgrzewać?
Autorka rozdziału: dr n. biol. Aleksandra Wesołowska
Mleko matki jest najlepszym pokarmem dla dziecka zarówno zdrowego, jak i chorego. Karmienie piersią ma również znaczenie w tworzeniu i podtrzymywaniu więzi między matką a nowo narodzonym dzieckiem. Jeżeli nie jest jednak możliwe karmienie dziecka wprost z piersi, powinno się dołożyć starań, aby utrzymać laktację i dostarczyć dziecku ściągnięty pokarm, który przy zachowaniu poniższych standardów nadal pozostaje optymalnym pożywieniem dla noworodka, niemowlęcia, jak i małego dziecka.
Miejsce do odciągania pokarmu
Wskazane jest odciąganie pokarmu w obecności dziecka, a jeżeli nie jest to możliwe, to myśląc o nim lub patrząc na zdjęcie lub jakiś przedmiot, który nam dziecko przypomina. Ważny jest spokój, relaks i wygoda. Można położyć na piersi ciepły okład i przygotować sobie wodę mineralną do popicia.
Sytuacje, w których należy odciągać pokarm
Oddzielenie dziecka od matki – pokarm należy odciągać systematycznie według rytmu karmienia dziecka (min. 8 x na dobę), pracując laktatorem w systemie naprzemiennym – 7 min pierwsza pierś, 7 min druga pierś, 5 min pierwsza pierś, 5 min druga pierś, 3 min pierwsza pierś, 3 min druga pierś.
Niedobór pokarmu – kilkuminutowe odciąganie pokarmu prowadzone na piersi opróżnionej przez dziecko (liczba sesji ściągania ustalana indywidualnie).
Odbarczenie piersi – odciąganie pokarmu w niewielkich ilościach, do odczucia ulgi, jest skuteczną formą pomocy w nawale, przepełnieniu piersi.
Jak odciągać pokarm
Są dwa sposoby odciągania pokarmu: ręczne oraz z użyciem laktatora (ręcznego, bateryjno- -sieciowego, sieciowego).
Odciąganie ręczne
Jest najskuteczniejszym sposobem do uruchomienia wypływu mleka, zanim przystawimy do piersi dziecko. Kilka kropel ściągniętego mleka zwykle zachęca do ssania nawet najbardziej ospałego malca. Odciąganie ręczne stosuje się także do odciągania niewielkich ilości siary (szczególnie cenne mleko początkowe) oraz do gromadzenia większych ilości mleka, ale przy dużym nakładzie czasu i wysiłku.
Odciąganie za pomocą laktatora
Przed odciąganiem pokarmu należy umyć ręce wodą z mydłem.
Zmontować akcesoria, które wcześniej poddano procesowi mycia i suszenia, dezynfekcji lub sterylizacji. Ustawić laktator w pozycji minimalnego podciśnienia i rozpocząć odciąganie. Zaraz po rozpoczęciu odciągania dostosować podciśnienie tak, by było możliwie największe, jednak ciągle odczuwalne przez matkę jako komfortowe. W przypadku poczucia dyskomfortu zmniejszyć podciśnienie. Każde naczynie z pokarmem oznakować (data, godzina, nazwisko, imię).
Jak odciągać, przechowywać i rozmrażać mleko matki
Zasady higieny dotyczące sprzętu laktacyjnego
Po każdym użyciu laktator trzeba rozłożyć na części i wszystkie części stykające się z mlekiem umyć ciepłą wodą z dodatkiem środka do mycia naczyń, najlepiej przeznaczoną tylko do tego szczoteczką.
Po dokładnym wypłukaniu wyparzyć przez zanurzenie we wrzątku lub używając specjalnego wyparzacza. Można także dokonać dezynfekcji w specjalnych torebkach nadających się do użytku w kuchenkach mikrofalowych.
Do odciągania mleka dla noworodków leczonych na oddziale intensywnej terapii powinno się używać sterylizowanych końcówek osobistych laktatora (lub wygotowywanych przez 5-10 min w temp. 100°C, jeżeli matka odciąga pokarm w domu).
Jeżeli odciągnięty pokarm nie będzie podawany dziecku od razu, należy schłodzić go jak najszybciej po odciągnięciu.
| Miejsce przechowywania | Czas przechowywania dla dzieci zdrowych | Czas przechowywania dla wcześniaków i dzieci chorych |
|---|---|---|
| w temperaturze pokojowej | 24 godziny w 15oC 10 godzin w 19-22oC 4-6 godzin w 25oC |
do 1 godziny |
| w torbie chłodniczej z wkładami chłodzącymi | do 24 godzin | do 24 godzin tylko do transportu mleka z lodówki |
| w lodówce (< 4oC) | 2-5 dni | 48 godzin |
| w zamrażalniku wewnątrz lodówki (wspólne drzwi) |
2 tygodnie | 1 tydzień |
| w lodówko-zamrażarce (oddzielne drzwi) | 3-4 miesiące | kilka tygodni |
| w zamrażarce o stałej temperaturze -20oC | 6-12 miesięcy | 3-6 miesięcy |
Jak odciągać, przechowywać i rozmrażać mleko matki
Jak rozmrażać pokarm
Proces rozmrażania pokarmu powinien być procesem powolnym i stopniowym. Około 12 godzin przed planowanym podaniem (np. wieczorem) przełożyć mleko z zamrażarki do lodówki, godzinę przed podaniem z lodówki do temp. pokojowej, tuż przed podaniem pokarm powinien być podgrzany do temperatury około 37oC.
Proces podgrzewania należy prowadzić w środowisku o temperaturze zbliżonej do oczekiwanej, czyli około 37oC, w podgrzewaczu lub ciepłej wodzie. Rozmrożony pokarm należy zużyć w ciągu 12 godzin, przechowując go w lodówce i podgrzewając potrzebną objętość mleka tuż przed podaniem.
Pokarmu kobiecego nie gotuje się, nie podgrzewa się bezpośrednio na palniku kuchenki ani w kuchence mikrofalowej.
Pokarmu rozmrożonego nie wolno zamrażać powtórnie.
Nie wolno mieszać pokarmu rozmrożonego z pokarmem świeżym.
Pojemniki do przechowywania mleka w lodówce i zamrażarce
Do przechowywania pokarmu w lodówce czy zamrażarce można stosować następujące pojemniki:
Szklane – pomimo, że są bezpieczne, jeżeli chodzi o jakość pokarmu, stwarzają pewne niebezpieczeństwo skaleczenia lub minimalnych uszkodzeń.
Butelki lub pojemniki wielorazowe dopuszczone do kontaktu z żywnością (wykonane z polipropylenu lub polisulfonianu, nie zawierają bisfenolu A, mogą być sterylizowane). W warunkach domowych wystarczy ich dezynfekcja, w szpitalu powinny podlegać procesowi sterylizacji.
Torebki jednorazowe – wykonane z polipropylenu lub polisulfonianu (nie zawierają bisfenolu A), dopuszczone do kontaktu z żywnością. Nie są wskazane do przechowywania mleka z przeznaczeniem dla dzieci chorych i wcześniaków ze względu na ryzyko rozszczelnienia opakowania.
Czytaj Więcej
Chłopiec czy dziewczynka
Okolica narządów płciowych niemowlęcia wymaga szczególnej pielęgnacji, ponieważ skóra w tym miejscu jest bardzo wrażliwa. Toaletę miejsc intymnych należy wykonywać nie tylko podczas kąpieli, ale najlepiej przy każdorazowej zmianie pieluszki.
Jak kąpać niemowlę?
Kąpiel jest podstawowym elementem pielęgnacji dziecka. Aby była ona przyjemna zarówno dla maluszka, jak i jego rodziców, dowiedz się jak przygotować się do pierwszego spotkania z wodą.
Czy ząbkowanie może wywołać pieluszkowe zapalenie skóry?
Okres ząbkowania, który często następuje około szóstego miesiąca życia, jest trudny zarówno dla rodziców, jak i dla dziecka. W tym okresie dziecko bywa nie w humorze, łatwo się irytuje i pojawiają się u niego pewne drobne objawy, które powszechnie tłumaczy się ząbkowaniem.