Rany, otarcia, skaleczenia - definicja i rodzaje

Nasza skóra jest szczególnym organem. Stanowi barierę ochronną przeciwdziałającą uszkodzeniom i ma niewiarygodną zdolność gojenia się. Skaleczenia mogą jednak sprawić, że będzie podatna na infekcje i może potrzebować wsparcia w postaci produktów antyseptycznych, takich jak krem na rany.

Co to jest rana?

Rana to przerwanie ciągłości skóry lub skóry i tkanek pod nią położonych1,2. Dochodzi do niej zazwyczaj na skutek urazu mechanicznego, ale raną jest również oparzenie (uraz termiczny) czy uszkodzenie skóry przez żrącą substancję (uraz chemiczny). W zależności od mechanizmu powstania wyróżniamy różne rodzaje ran².

Rodzaje ran

Najczęściej mamy do czynienia z takimi ranami, jak³:

Otarcie – uszkodzeniu ulegają powierzchowne naczynia krwionośne oraz liczne zakończenia nerwowe, dlatego rana ta jest często bolesna. Rany takie powstają często podczas upadków i w związku z tym najczęściej są zanieczyszczone. Zazwyczaj nie wymagają zaopatrzenia przez specjalistę.

Rana cięta – zadana przez przedmiot o ostrych krawędziach. Brzegi rany są gładkie. Przeważnie dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych, dlatego rany cięte często obficie krwawią.

Rana kłuta – zwykle jest to rana penetrująca do położonych wewnątrz klatki piersiowej lub jamy brzusznej narządów i powodująca ich uszkodzenie. W większości przypadków konieczne jest zaopatrzenie chirurgiczne.

Zmiażdżenie – rana spowodowana tępym urazem. Dochodzi do uszkodzenia tkanek i naczyń podskórnych. Brzegi rany są często brudne i mają nieregularny kształt. Ryzyko zakażenia rany jest wysokie, a sama rana wymaga zaopatrzenia chirurgicznego.

Rana szarpana – spowodowana działaniem ostrych narzędzi ułożonych stycznie do powierzchni skóry. Często w miejscu występowania rany istnieją dodatkowe obrażenia, a sama rana może być zabrudzona.

Rana kąsana – zadana przez zwierzę. Z reguły sama rana ze względu na stopień uszkodzenia skóry oraz rozległość i głębokość nie stanowi zagrożenia, lecz wszystko zależy od konkretnego przypadku. Niestety, rany kąsane przeważnie goją się długo oraz są podatne na zakażenia.

Oparzenie – rana powstała na skutek działania gorących cieczy, gazów, ciał stałych lub promieniowania. W zależności od powierzchni i lokalizacji może stanowić zagrożenie dla życia poszkodowanego.

Jak postępować z niewielkimi ranami i otarciami naskórka?⁴

W przypadku niewielkiego skaleczenia, ranę należy umyć i wypłukać, np. roztworem soli fizjologicznej lub łagodnym środkiem odkażającym.

Na brzegi rany należy stosować środki, które nie powodują dodatkowego podrażnienia tkanek i nie opóźniają procesów gojenia.

Na ranę powinno się założyć suchy, sterylny opatrunek, taki jak plaster z opatrunkiem lub kompres.

Poważne zranienia, w tym rany zajmujące rozległe obszary skóry lub krwawiące, wymagają doraźnej pomocy lekarskiej i nie należy ich lekceważyć.

Bepanthen Plus odgrywa ważną rolę podczas gojenia się powierzchownych ran

Do leczenia powierzchownych ran różnego rodzaju (zadrapania, skaleczenia, otarcia, oparzenia, pęknięcia skóry), gdy istnieje ryzyko ich zakażenia, można użyć np. leku Bepanthen Plus, który zawiera dwie substancje czynne. Jedną z nich jest dekspantenol, który po wniknięciu w głąb skóry przekształca się w kwas pantotenowy odgrywający ważną rolę w budowie oraz regeneracji skóry podczas gojenia. Drugą substancją jest chlorheksydyna mająca działanie odkażające⁵. Opisane powyżej działania i odpowiednia pielęgnacja są zwykle wystarczające, by w ciągu kilku dni rana samoistnie się wygoiła⁴.

BIBLIOGRAFIA

¹ Cedro-Niwińska A. i wsp. Materiały medyczne. W: Farmacja praktyczna. Jachowicz R (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016; 294–299.

² Sułko J. Jak opatrzyć ranę? Dostępne na: http://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/148549,jak-opatrzyc-rane(dostęp: 27.06.2017).

³ Sieniawski D. Rany, krwotoki i ich zaopatrywanie – krótki przewodnik. Aptekarz Polski 2012; 76/54 online. Dostępne na:http://www.aptekarzpolski.pl/2012/12/12-2012-rany-krwotoki-i-ich-zaopatrywanie-krotki-przewodnik/(dostęp: 27.06.2017).

⁴ Iwanek K. Zasady stosowania środków opatrunkowych i antyseptycznych – opieka farmaceutyczna. Lek w Polsce 2015; 25: 16–26.

⁵ Charakterystyka produktu leczniczego Bepanthen Plus.