Odparzenia, pieluszkowe zapalenie skóry - przyczyny, objawy, leczenie
Pieluszkowe zapalenie skóry występuje dość często u niemowląt i małych dzieci. Jego nasilenie może się różnić w zależności od przyczyny i sposobu leczenia. Pieluszkowe zapalenie skóry niemal zawsze ustępuje dzięki częstemu przewijaniu, dokładnemu oczyszczaniu skóry w zmienionym chorobowo miejscu oraz stosowaniu maści ochronnej
Objawy
Odparzenia pieluszkowe, pieluszkowe zapalenie skóry – co to jest?
Pieluszkowe zapalenie skóry to podrażnienie skóry występujące w okolicy osłoniętej przez pieluszkę.Może przyjmować wygląd plam podrażnionej skóry lub łagodnej, różowej albo czerwonej wysypki zlokalizowanej lub rozprzestrzenionej na całej powierzchni skóry pod pieluszką. Zazwyczaj rozwija się wskutek kontaktu z mokrą pieluszką lub z powodu rzadkich zmian pieluszek, nadwrażliwości skóry i otarć15.1. Nieleczone pieluszkowe zapalenie skóry może powodować dyskomfort u dziecka.
O ile nie są spowodowane chorobami skóry, wysypki ustępują zwykle po zastosowaniu prostych domowych zabiegów, takich jak wietrzenie15.2, częstsze zmiany pieluszek i nakładanie maści.
Przedmiotowe i podmiotowe objawy pieluszkowego zapalenia skóry
Pierwszym objawem pieluszkowego zapalenia skóry jest różowa lub czerwona wysypka wokół pośladków, ud i narządów płciowych dziecka. Może ono również objawiać się krostkami lub wypryskami w tym samym obszarze. Niezależnie od jego postaci obszar dotknięty pieluszkowym zapaleniem skóry jest zazwyczaj podrażniony i bardziej wrażliwy niż zwykle.
Pieluszkowemu zapaleniu skóry może towarzyszyć dyskomfort, rozdrażnienie lub płacz – zwłaszcza podczas przewijania 15.3, 16.1.
Czasami wysypka przyjmuje postać ciężką, przez co dziecko może odczuwać dyskomfort i stres: w takim przypadku zaleca się konsultację z pediatrą15.4.
Pierwsze objawy pieluszkowego odparzenia skóry – jak rozpoznać?
Początkiem odparzenia pieluszkowego jest niewielkie zaczerwienienie (rumień) w okolicy narządów płciowych i odbytu. Po kilku dniach może ono rozszerzyć się oraz zaostrzyć swój charakter, wymagając konsultacji lekarskiej1,2. Jeśli zignorujemy symptom rumienia, zmiany skórne zaostrzą się, a ryzyko rozwoju wtórnego zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego znacząco wzrośnie2,3.
Przyczyny powstawania odparzenia pieluszkowego
Pod szczelnie zapiętą pieluchą dzieją się rzeczy, które źle wpływają na skórę maluszka. Dlatego ten newralgiczny obszar musi być starannie pielęgnowany: dziecięcą pupę trzeba często myć, możliwie najczęściej wietrzyć i przy każdej zmianie pieluchy stosować odpowiednie preparaty do utrzymania higieny i ochrony1,2,4.
Czy wiesz, że…?
Nawet połowa niemowląt w pierwszych 12 miesiącach życia doświadcza pewnej formy odparzeń pieluszkowych4. Zmiany zapalne w okolicy pieluszkowej, z którymi rodzice zgłaszają się do lekarza, stanowią od 10 do 20% zmian skórnych ocenianych przez pediatrę i występują one głównie u dzieci pomiędzy 7. a 12. miesiącem życia1–3.
Najczęstszą przyczyną problemu jest zbyt rzadkie przewijanie dziecka. Mocz i kał zawierają amoniak, który może podrażniać wrażliwą skórę niemowlęcia.
Pieluszkowe zapalenie skóry może również wystąpić, gdy:17
- Skóra niemowlęcia nie jest czysta i sucha.
- Niemowlę często się wypróżnia, zwłaszcza gdy kał pozostaje w pieluszce przez noc17.1.
- Niemowlę choruje na biegunkę.17.1
- Niemowlę ząbkuje.
- Niemowlęciu założy się za małą lub za ciasną pieluszkę, co powoduje ocieranie.17.2
- Zastosowane zostaną nowe produkty – na które maluszek może być wrażliwy – mogą to być np. chusteczki, mydła, pieluszki czy detergenty17.3.
- Niemowlę jest w trakcie zmiany diety, tj. wprowadzania pokarmów stałych17.4, lub spożywa kwaśne owoce: pomarańcze, truskawki i pomidory powodują pieluszkowe zapalenie skóry. Należy pamiętać, że dieta matki może wpływać na niemowlęta karmione wyłącznie piersią.
Innym czynnikiem sprawczym mogą być pieluszki lub pieluchomajtki wykonane z tkaniny albo materiałów jednorazowych. Pieluszki z tkaniny można wyprać po zabrudzeniu, a następnie użyć ich ponownie. Pieluszki jednorazowe należy wyrzucić po użyciu.
Leki, takie jak antybiotyki i środki przeczyszczające, mogą również powodować pieluszkowe zapalenie skóry. Antybiotyki mogą przyczynić się do pojawienia się wysypki, niszcząc naturalnie występujące bakterie kontrolujące rozwój drożdżaków. Stosowanie antybiotyków zwiększa także ryzyko wystąpienia biegunki17.5. Jeśli dziecko często się wypróżnia lub ma biegunkę, ryzyko wystąpienia pieluszkowego zapalenia skóry znacznie wzrasta. W grupie podwyższonego ryzyka pieluszkowego zapalenia skóry są także dzieci karmione piersią, których matki przyjmują antybiotyki15.5.
Szczególnie dotyczy to tych dzieci, które chorują z powodu biegunek, a także przyjmują przez dłuższy czas antybiotyki2. Przyczyna kłopotów jest oczywista: pod pieluszką brakuje powietrza, jest wilgotno i ciepło, kał i mocz nieustannie drażnią delikatny naskórek1. W efekcie pojawia się zaczerwienie (odparzenie pieluszkowe), a kiedy bariera ochronna skóry zostanie naruszona, wtedy wnikają w nią substancje drażniące, powodując zmiany chorobowe1–3.
Czy ząbkowanie może wywołać pieluszkowe zapalenie skóry?
Okres ząbkowania, który często następuje około szóstego miesiąca życia, jest trudny zarówno dla rodziców, jak i dla dziecka. W tym okresie dziecko bywa nie w humorze, łatwo się irytuje i pojawiają się u niego pewne objawy, które powszechnie tłumaczy się ząbkowaniem.
Leczenie
Jak leczyć odparzenia pieluszkowe?
Jeśli mimo przestrzegania powyższych zasad zaczerwienienie nie uległo zmniejszeniu po trzech dniach lub się nasiliło, należy zgłosić się do lekarza pediatry w celu lepszej diagnozy i wdrożenia innego sposobu leczenia5,7. Z uwagi na to, iż objawiające się podobnie reakcje skórne mogą być spowodowane zakażeniem bakteryjnym lub grzybiczym, jak również zaburzeniami w składzie naturalnej mikroflory skóry, przy ich wystąpieniu konieczne jest zasięgnięcie porady pediatry5-7. Lekarz może zdecydować o zastosowaniu leczenia antybiotykowego, przeciwzapalnego lub przeciwgrzybiczego oraz o ewentualnym wprowadzeniu kortykosterydu o słabej sile działania5-8.
Aby uniknąć długotrwałego dyskomfortu u dziecka i zapewnić mu możliwość cieszenia się dobrym ogólnym stanem zdrowia, konieczne jest szybkie rozpoczęcie leczenia pieluszkowego zapalenia skóry. Czasami w przypadku wczesnych objawów wysypki rodzice nie rozpoczynają pilnego leczenia lub nie traktują problemu poważnie, dopóki nie wystąpi znaczny dyskomfort. Wszystkie przypadki wysypki należy jednak leczyć, poświęcając im należytą uwagę i zachowując ostrożność, ponieważ mogą one szybko ulec pogorszeniu, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania.
Ważne:
- udaj się do lekarza pediatry, jeśli pomimo wdrożenia odpowiednich działań podrażnienie nie przechodzi po trzech dniach7;
- zgłoś się do lekarza, jeśli występują: krosty, pęcherze, grudki, miodowożółte strupy6;
- jaskrawoczerwone wykwity wraz z wysiewem grudkowo-krostkowym na fałdach skórnych mogą wskazywać na nadkażenie drożdżakami5.
Aby zapewnić optymalną barierę i pielęgnację skóry ze zmianami odpowiadającymi pieluszkowemu zapaleniu skóry, użyj maści Bepanthen Baby. Specjalny skład maści Bepanthen Baby sprawia, że warstwa ochronna na delikatnej skórze dziecka utrzymuje się aż do 10 godzin. Jest to istotne dla pielęgnacji i ochrony delikatnej skóry dziecka, ponieważ chroni ją przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Kremy zawierają więcej wody i nie tworzą warstwy ochronnej.
Z tego względu zamiast kremu dla dzieci zalecamy odpowiednią maść. Przezroczysta warstwa nie blokuje skóry, ale pozwala jej oddychać, dzięki czemu skóra maluszka zachowuje swoją naturalną wytrzymałość. Ponadto maść dla niemowląt Bepanthen Baby zawiera dekspantenol (5%) wspomagający naturalne procesy regeneracji skóry.
Maść dla dzieci Bepanthen Baby:
- bez substancji zapachowych;
- bez konserwantów;
- bez barwników;
- bez parabenów.
Zapobieganie
Czy można zapobiec odparzeniom pieluszkowym?
Działania profilaktyczne stanowią podstawę działań mających na celu przeciwdziałanie rozwojowi odparzeń pieluszkowych.
- O pieluchach powinnyśmy myśleć nie tylko jako o produkcie jednorazowego użycia, ale też o ograniczonym czasie stosowania. Im młodsze dziecko, tym jego skóra jest delikatniejsza. Tak więc u noworodka pieluszkę trzeba zmieniać co godzinę, u starszych dzieci co 3–4 godziny i zawsze wtedy, gdy została mocno zabrudzona. Istotny jest dobór pieluszek o właściwych rozmiarach. Zarówno zbyt małe i ciasno zapięte, jak i te zbyt obszerne są niebezpieczne dla skóry, bo sprzyjają otarciom i odparzeniom9,10.
- Bardzo ważne jest prawidłowe oczyszczanie skóry. Chusteczki nawilżające powinny być raczej rozwiązaniem awaryjnym albo stosowanym do wstępnego mycia niż codziennym sposobem na zachowanie higieny. Skóra zabrudzona kałem powinna być za każdym razem umyta pod bieżącą wodą i z użyciem delikatnych płynów do mycia12.
- Umytą skórę trzeba dokładnie osuszyć, pamiętając o zagłębieniach fałdów skóry.
- Pupa jak najczęściej powinna być wietrzona11
- Oczyszczoną i suchą skórę trzeba obficie posmarować preparatem pielęgnacyjnym – najlepiej nawilżającym i łagodzącym podrażnioną skórę. Stworzy to swoistą barierę chroniącą wrażliwą skórę niemowlęcia9,10,12. Według najnowszych zaleceń, należy unikać stosowania produktów o właściwościach antyseptycznych w codziennych czynnościach profilaktycznych14. Ich użycie powinno być zarezerwowane dla zdiagnozowanych nadkażeń grzybiczych i bakteryjnych w obszarze odparzenia.
- Jeśli maluch ma skórę ze skłonnością do atopii, właściwy dobór preparatów pielęgnacyjnych jest szczególnie istotny z uwagi na większe ryzyko podrażnień w przypadku stosowania niektórych detergentów10,12.
Pamiętaj – najlepszą metodą walki z rozwojem odparzeń pieluszkowych wg NHS (National Health Service – Państwowa Służba Zdrowia w Wielkiej Brytanii) jest profilaktyka, a powyższe zasady powinny być stosowane nie tylko w momencie zaobserwowania zmian skórnych, ale i przez cały okres pieluszkowania13.
Wskazówki dotyczące pieluszkowego zapalenia skóry
- Do mycia skóry dziecka, szczególnie w fałdkach, używaj zwykłych wacików nasączonych wodą lub niezawierających alkoholu chusteczek dla niemowląt. Delikatnie, a zarazem dokładnie oczyść cały obszar, który okrywa pieluszka15.6. Kąp dziecko każdego dnia, ale nie częściej niż dwa razy dziennie. Zbyt częste mycie może doprowadzić do wysuszenia skóry. Podczas kąpieli stosuj delikatny płyn do mycia niemowląt. Unikaj stosowania płynów do kąpieli lub silnie pachnących pianek i mydeł. Po kąpieli delikatnie osusz ciało dziecka, unikając mocnego pocierania. Unikaj stosowania talku, ponieważ może to jeszcze bardziej podrażnić wrażliwą skórę dziecka.
- Zmieniaj pieluszki, gdy tylko dziecko się zmoczy lub zabrudzi. Zaleca się korzystanie z pieluszek jednorazowych, zwłaszcza gdy u dziecka występuje pieluszkowe zapalenie skóry15.7. Pomogą one lepiej utrzymać suchość skóry dziecka w porównaniu z pieluszkami materiałowymi. Unikaj używania tworzyw sztucznych, ponieważ mogą powodować podrażnienie i dyskomfort u dziecka15.
- Upewnij się, że pieluszka dziecka jest dobrze dopasowana. Jeśli będzie zbyt ciasna, może podrażnić skórę i spowodować tarcie. Z kolei zbyt luźna pieluszka nie będzie odpowiednio wchłaniać moczu.15.8 Pozostawienie dziecka bez pieluszki przez dłuższy czas umożliwia przewietrzenie skóry i pomaga utrzymać jej suchość w tej okolicy.
- Przestrzegając poniższych wskazówek, można zazwyczaj doprowadzić do wygojenia pieluszkowego zapalenia skóry po mniej więcej 3 dniach. Aby zapobiec nawrotom pieluszkowego zapalenia skóry, przestrzegaj właściwej higieny.
Wiadomości do zapamiętania
Podsumowując, pieluszkowe zapalenie skóry to częste podrażnienie występujące pod pieluszką u niemowląt, objawiające się plamami na podrażnionej skórze, różowymi lub czerwonymi wysypkami, a czasami krostkami lub pryszczami. Do jego wystąpienia często przyczyniają się mokre lub rzadko zmieniane pieluszki, nadwrażliwość skóry i otarcia. Zignorowanie pieluszkowego zapalenia skóry może prowadzić do dyskomfortu u dziecka. Proste domowe zabiegi, takie jak częstsze wystawianie skóry na działanie powietrza, częstsze przewijania i stosowanie specjalnych maści, mogą skutecznie złagodzić większość wysypek i doprowadzić do ich ustąpienia.
Do najważniejszych objawów pieluszkowego zapalenia skóry należą: różowa lub czerwona wysypka wokół pośladków, ud i narządów płciowych dziecka, której często towarzyszy nadwrażliwość, a czasem dyskomfort. W ciężkich przypadkach zaleca się natychmiastową konsultację z lekarzem. Najczęstsze przyczyny to rzadkie przewijanie, wilgoć, tarcie i reakcje na nowe produkty lub zmiany w diecie. Zarówno pieluszki z tkaniny, jak i pieluszki jednorazowe mogą przyczyniać się do rozwoju pieluszkowego zapalenia skóry, przy czym istotnym czynnikiem jest częstość przewijania.
Skuteczne leczenie pieluszkowego zapalenia skóry wymaga szybkiego zwrócenia uwagi na wczesne objawy oraz stosowania produktów takich jak maść dla niemowląt Bepanthen Baby, które tworzą na skórze barierę ochronną i wspomagają jej naturalną regenerację. Utrzymanie właściwej higieny, stosowanie delikatnych metod mycia, zapewnienie właściwego dopasowania pieluszki oraz wietrzenie skóry to kluczowe działania zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu pieluszkowemu zapaleniu skóry. Korzystne jest również regularne (przy każdej zmianie pieluszki) nakładanie odpowiedniej maści dla niemowląt. Dzięki starannej pielęgnacji i odpowiedniemu leczeniu wysypki pod pieluszką ustępują zwykle w ciągu około trzech dni. Dalsze stosowanie tych zaleceń jest niezbędne, aby zapobiec nawrotom.
CH-20240910-77
Bibliografia
1 Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012; 8: 272–274.
2 Czarnecka-Operacz M., Jenerowicz D. Pieluszkowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/61801,pieluszkowe-zapalenie-skory (21.09.2017).
3 Horii K.A. Diaper dermatitis – UpToDate. Topic 5795 Version 19.0.
4 Atherton et al.: Irritant Diaper Dermatitis: Best Practice Management; SelfCare 2015;6(S1):1-11
5 Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012; 8: 272–274.
6 Czarnecka-Operacz M., Jenerowicz D. Pieluszkowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/61801,pieluszkowe-zapalenie-skory (21.09.2017).
7 Horii K.A. Diaper dermatitis – UpToDate. Topic 5795 Version 19.0.
8 Czarnecka-Operacz M. W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej.
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52305,w-jaki-sposob-nalezy-pielegnowac-skore-okolicy-pieluszkowej (07.10.2017).
9 Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012; 8: 272–274.
10 Czarnecka-Operacz M., Jenerowicz D. Pieluszkowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/61801,pieluszkowe-zapalenie-skory (21.09.2017).
11 Horii K.A. Diaper dermatitis – UpToDate. Topic 5795 Version 19.0.
12 Czarnecka-Operacz M. W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej.
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52305,w-jaki-sposob-nalezy-pielegnowac-skore-okolicy-pieluszkowej (07.10.2017).
13 NHS Choices. Nappy rash. http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/Nappy-rash.aspx (09.10.2017).
14 Atherton et al.: Irritant Diaper Dermatitis: Best Practice Management; SelfCare 2015;6(S1):1-11
15 Diaper rash, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diaper-rash/diagnosis-treatment/drc-20371641 - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
16 Common diaper rashes & treatments. American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/diapers-clothing.aspx
17 Why is my baby always getting diaper rashes. American Academy of Pediatrics, https://www.healthychildren.org/English/tips-tools/ask-the-pediatrician/Pages/Why-is-my-baby-always-getting-diaper-rashes.aspx - 1, 2, 3, 4, 5
Bepanthen Baby
Codzienna pielęgnacja i ochrona przed odparzeniami pieluszkowymi
Wspieranie naturalnych procesów regeneracyjnych przed odparzeniami pieluszkowymi
Dostępny w opakowaniach 30g. i 100g.